اوشیدا - بارندگی و طغیان رودخانه‌های افغانستان بخشی از تالاب هامون را آبگیری کرد+تصویر

بارندگی و طغیان رودخانه‌های افغانستان بخشی از تالاب هامون را آبگیری کرد+تصویر

بارندگی‌های اخیر در افغانستان سبب طغیان رودخانه‌های غرب این کشور شد که با ورود بخشی از سیلاب به تالاب هامون "صابوری" مشترک بین ایران و افغانستان، بخش‌هایی از این تالاب آبگیری شد.

به گزارش پایگاه خبری اوشیدا: آخرین تصاویر ماهواره لندست 8 نشان می‌دهد بخشی از تالاب هامون "صابوری" مشترک بین ایران و افغانستان به سبب بارندگی‌های شدید و طغیان رودخانه‌های غرب و جنوب غربی این کشور آبگیری شده است.

تصویر ماهواره‌ای 5 مارس 2018 لندست 8 نشان می‌دهد که سیلاب و طغیان رودخانه‌هایی نظیر "فراه رود" توانسته بخشی از تالاب در خاک افغانستان را آبگیری کند و هنوز آبی به سمت بخش داخلی تالاب هامون در شرق ایران سرازیر نشده است.

تالاب هامون صابوری و هامون پوزک دو تالاب از مجموعه تالاب‌های سه‌گانه هامون بامشترک افغانستان است و مرز ایران و این کشور را تشکیل می‌دهد که پس از آبگیری به هم متصل شده و تالاب "واحد" هامون را تشکیل می‌دهند.

در تصاویر ماهواره‌ای هیچ اثری از آبگیری تالاب هامون "پوزک" که از طریق رودخانه‌ مشترک هیرمند آبگیری می‌شود، دیده نمی‌شود، و مانند تالاب هامون "هیرمند" به‌صورت کامل خشک است.

به عقیده کارشناسان، مهار آب‌های مشترک مرزی ایران و افغانستان به‌وسیله افغان‌ها، فقدان مدیریت صحیح سیلاب در ایران و رهاسازی گونه ماهی مهاجم به تالاب و از بین بردن پوشش گیاهی آن از عوامل خشک شدن تالاب هامون در دو دهه اخیر است که در سال‌های اخیر به سبب تشدید بحران مدیریت سیلاب، هامون تبدیل به تالابی فصلی شده است.

فصلی شدن هامون در چهار سال اخیر در حالی است که 18 سال از خشک شدن آن می‌گذرد و برخی سال‌ها حتی یک قطره آب هم در تالاب یافت نمی‌شد اما به سبب افزایش بارندگی‌ها در افغانستان و طغیان دوباره رودخانه‌های این کشور، انتظار احیای هامون می‌رفت که متأسفانه با فقدان مدیریت مناسب سیلاب، هامون در طول چهار سال اخیر به تالابی فصلی تبدیل‌شده که تنها بخش‌های کوچک آن در طول چند ماه آبگیری و مجدد خشک می‌شود.

امضای قرارداد ساخت فاز دوم سد کجکی بر روی رودخانه هیرمند

اما کاهش سیلاب‌های رودخانه هیرمند به‌عنوان منبع مهم آبگیری تالاب هامون‌های پوزک و هیرمند نیز از عوامل اصلی خشک شدن هامون به‌حساب می‌آید که در اثر سدسازی‌های بی‌رویه افغانستان در سال‌های اخیر تشدید شده است.

این کشور در تازه‌ترین اقدام برای تشدید کنترل و مهار آب رودخانه مشترک هیرمند چند روز پیش‌قرارداد ساخت فاز دوم سد کجکی در استان هلمند را با ترکیه امضا کرد که بر اساس آن ظرف مهار آب پشت این سد حدود یک میلیارد مترمکعب دیگر افزایش می‌یابد.

بنا بر اعلام رسانه‌های افغان شرکت ترکیه‌ای قرار است با صرف 174 میلیون دلار تا 2.5 سال دیگر فاز دوم سد را تکمیل و ضمن افزایش مهار آب پشت سد، ظرفیت تولید برق را از 51 مگاوات به 151 مگاوات یعنی حدود سه برابر افزایش دهد.

بر اساس معاهده تقسیم آب رودخانه مشترک هیرمند، افغانستان باید حق آبه کشاورزی ایران را از طریق این سد رهاسازی کند که به گفته مسئولان محلی سیستان و بلوچستان، این کشور برخلاف معاهده؛ نه‌تنها حق آبه را بر اساس تقویم زمانی مورد توافق پرداخت نمی‌کند بلکه سیلاب‌های مقطعی غیرقابل کنترل منطقه ارغنداب افغانستان را به عنوان حق‌آبه قلمداد می‌کند.

شروع فاز سوم بند کمال‌خان بر روی رودخانه هیرمند

از سوی دیگر فروردین امسال نیز افغانستان فاز سوم بند کمال‌خان در نزدیکی مرز ایران را بر روی رودخانه هیرمند شروع کرد تا به گفته مقامات این کشور با اجرای آن آب بیش از 80 هزار هکتار از اراضی این کشور تأمین شود.

بر اساس گزارش‌ها، اشرف غنی احمد زی رئیس جمهوری افغانستان در مراسم شروع اجرای طرح گفته است که این طرح در راستای مدیریت آب‌های مرزی است و ساخت این بند سبب می‌شود تا آب‌های این کشور هدر نرود.

بنابر اعلام رسانه‌های افغان، کار ساخت فاز نخست سد کمال‌خان در دهه 40 شمسی شروع شده و سال 1391 به بهره‌برداری رسیده است. فاز دوم این سد نیز در سال 1394 به پایان رسیده و قراراست فاز سوم آن چهار سال دیگر به اتمام برسد.

از طرفی مسئولان افغانستان بارها و بارها بر ضرورت کنترل و مهار آب‌های مشترک مرزی با ایران تأکید کرده و به گفته مسئول پژوهشکده تالاب هامون، این کشور ساخت 50 سد دیگر بر روی رودخانه‌های مرزی را در دستور کار خود قرار داده است.

با افزایش سدسازی‌های افغانستان و برقرار نشدن حق‌آبه زیست محیطی تالاب هامون، امیدها برای احیای این تالاب حفاظت شده بیش از پیش کم‌رنگ شده است.