اوشیدا:پژوهش یک غایت غنی از حیات است که هر کشوری را زنده به قدرت دانایی‌اش می‌کند؛یک راهنمای قابل احترام برای ره‌پیمایان قله توسعه؛اما در کشور ما این عنصر پویایی، با پیکره‌ای زخمی، طعم رنجوری می‌چشد و دردناک‌تر آن که این رنجوری، در بستری از ظرفیت‌های عالی رخ می‌دهد؛ هر سال در هفته پژوهش و فناوری این زخم‌ها سر باز می‌کنند و از دل آنها ده‌ها گلایه همراه با امید و اشتیاق محققان، بیرون می‌زند تا بلکه ما باور کنیم، پژوهش برای حیات توسعه ملی، خود باید نامیرا باشد نه آن که افتان و خیزان راه بپیماید.
به گزارش پایگاه خبری اوشیدا:با این همه، هفته پژوهش و فناوری امسال، یک تأثیر به یادماندنی درس‌آموز داشت؛ درس‌آموز برای مدیران، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی ؛ و آن جراحی بزرگ پژوهش توسط دکتر روحانی، رییس‌جمهور در مراسم تجلیل از پژوهشگران برگزیده بود تا جور همه فرزندان ارشد دولت را یک جا کشیده و دست به کالبدشکافی جامع پژوهش بزند.
این کالبدشکافی به اندازه‌ای دقیق و جامع بود که به اذعان محققان و فناوران حاضر در مراسم تجلیل از پژوهشگران برگزیده، اغلب نگرانی‌های ذهن آنها در باب پژوهش، توسط رییس‌جمهور مطرح و پررنگ شد.
بیش از ۳۰ نکته کلیدی طبقه‌بندی شده رییس‌جمهور درباره پژوهش، حجت را بر تمام دستگاه‌های اجرایی تمام کرد و البته به پژوهشگران نیز این امیدواری را داد تا متوقف نشوند. بدون اغراق و با نگاهی علمی، می‌توان گفت این نکات کلیدی رییس‌جمهور می‌تواند مبنای مهمی برای تدوین سند جامع پژوهش در کشور باشد.
گروه علمی ایسنا با اعتقاد به اهمیت تحلیل ارائه شده از سوی رییس‌جمهور درباره وضعیت پژوهش کشور، نظر تنی چند از پژوهشگران برگزیده امسال را در این باره جویا شده است:
دکتر مهدی فتح‌الله - مدیر پژوهشی برتر وزاتخانه
این محقق سخنان رییس‌جمهور را حائز نکات کلیدی مهمی دانست که بر اساس آن دستگاه‌های اجرایی باید برای حل مسائل کاربردی جامعه، از تحقیق و پژوهش‌های موجود و آینده، بهره‌گیری کنند.
وی نکته اول کلیدی سخنان روحانی را اولویت‌بندی طرح‌های پژوهشی بر اساس نیاز اول کشور دانست و در ادامه تاکید کرد : همان طور که رییس‌جمهور اشاره داشتند، فضای حاکم بر پژوهش باید متناسب‌سازی شود. همچنین در حال حاضر بودجه‌های پژوهشی در دستگاه‌های اجرایی منحرف شده‌اند و مدیریت بودجه در کشور ما بدرستی صورت نمی‌گیرد.
وی افزود: عرضه و تقاضا در پژوهش نیز باید سامان یابد؛ این رونق وقتی موثر خواهد بود که کسب و کار نیز به دنبال پژوهش بهبود یابد.
دکتر فتح‌الله، با اشاره به بخش دیگری از سخنان رییس‌جمهور گفت: دانشگر و پژوهشگر مولد توسعه صنعتی هستند؛ ما از گردونه پیشرفت صنعت ، معدن و تجارت عقب افتاده‌ایم؛ چون توسعه ما مبتنی بر دانش نبوده است.
این محقق عمده اشکال موجود در عرضه و تقاضای پژوهش در کشور را مربوط به طرف تقاضای خدمات پژوهشی دانست و این عارضه را به این شکل توصیف کرد که بسیاری از مدیران ما می‌خواهند ژست مدیریت پژوهش بگیرند درحالیکه درک درستی از مساله و نیز حل مساله ندارند و از پژوهش‌ها نیز نتیجه فوری می‌خواهند.
وی گفت: طبق گفته رییس‌جمهور ما مشکل سخت‌افزاری در پژوهش کشور به آن معنا نداریم بلکه مساله اول مدیریت بودجه و اعتقاد نداشتن به پژوهش است.
دکتر حسینخانی - پژوهشگر برگزیده علوم پایه
این محقق نیز سخنان رییس‌جمهور را بسیار جالب و جامع توصیف کرد و گفت: خوشبختانه رییس‌جمهور اشراف بسیار خوبی در زمینه پژوهش داشتند و از مهمترین نکات مورد اشاره ایشان، آن بود که ما باید در مرزهای دانش حرکت کنیم اما نباید پروژه‌های پرهزینه‌ای تعریف کنیم که اولویت و نیاز اول کشور نیست.
وی همچنین با اشاره به مساله مهم رانت در پژوهش گفت: این نکته بسیار مهمی بود که رییس‌جمهور به آن اشاره کردند و ما گله بسیاری از این موضوع داریم که بودجه پژوهش‌ها در مواردی، به سمت افرادی رفته که صلاحیت لازم را در خصوص انجام آن کار ندارند و به واسطه رانت موفق به جذب طرح و اعتبار شده‌اند.
دکتر حسینخانی همچنین خواستار راهکار عملیاتی دولت برای خرید محصولات پژوهشی شد و گفت: دولت باید در این زمینه بسیار فعال ظاهر شود و بخش خصوصی را هم به مشارکت دعوت کند.
دکتر رضا عسگری - پژوهشگر برگزیده علوم پایه
وی سخنرانی روحانی در مراسم تجلیل از پژوهشگران برگزیده را یک اتفاق خوشایند و حاوی نکات واقعی ملموس دانست و گفت: صدای ما پژوهشگران که به جایی نمی‌رسد اما سخنرانی رییس‌جمهور گویای آن بود که ایشان به خوبی با مشکلات بخش پژوهش کشور آشنا هستند.
دکتر عسگری از جمله نکات کلیدی سخنرانی رییس‌جمهور را رفع دغدغه‌های پژوهشگران و ایجاد فضای آرام برای محقق برشمرد و گفت: اگر محقق درگیری فکری داشته باشد کار تحقیق وی به تولید علم منجر نمی‌شود. پس فکر او باید آزاد باشد تا شاهد بروز خلاقیتش باشیم.
وی از دیگر نکات مهم این سخنرانی را توجه به رساله‌های دکتری و انجام آنها بر اساس مطالبات مردم دانست و گفت: رییس‌جمهور تاکید کردند که نتایج تحقیقات در درازمدت تاثیر خود را نشان می‌دهد و این بویژه در حوزه علوم پایه صدق می‌کند. بنابراین این نکته نیز واقعا دارای اهمیت بود.
دکتر عسگری دیدگاه رییس‌جمهور را به عنوان یک سیاستمدار به حوزه پژوهش بسیار عالی و موشکافانه توصیف کرد.
دکتر قاسمی - پژوهشگر برگزیده دانشگاه آزاد
این محقق برگزیده، مهمترین و کلیدی‌ترین نکته مورد تاکید رییس‌جمهور در حوزه پژوهش را اثرگذاری آن در بهبود کیفیت زندگی مردم دانست و گفت: این باعث می‌شود که آثار پژوهشی از کنچ کتابخانه‌ها به سطح جامعه وارد شود.
وی همچنین از زخمی‌شدن تحقیقات در ایران گلایه کرد و در ادامه گفت: به عنوان محقق حوزه کشاورزی و گیاهان دارویی در ایران باید بگویم که ما استانهای آبخیز در ایران زیاد داریم که اگر پژوهش‌های انجام شده را به کار گیریم مشکل کم‌آبی کشور تا حدود زیادی حل می‌شود. همچنین تحقیقات محققان می‌تواند از پس مشکلات زیست‌محیطی کشور همان گونه که دکتر روحانی اشاره کردند برآید.
دکتر عبد‌الرضا سیم‌چی - پژوهشگر برگزیده فنی و مهندسی
وی سخنان رییس‌جمهور را نشانگر تسلط ایشان در حوزه پژوهش دانست و گفت:
رییس‌جمهور بودجه پژوهش را ناکافی دانستند اما بر مدیریت درست طرح‌های پژوهش در شرایط موجود تاکید کردند که این دغدغه اصلی ما محققان است.
دکتر سیم‌چی خاطرنشان کرد: باید فکری به حال کاهش تعدد دستگاه‌های تصمیم‌گیر در حوزه پژوهش کرد.
وی گفت: ایجاد تقاضا برای پژوهش و راهکاری که رییس‌جمهور برای بالارفتن ارزش و خریداری پژوهش ارائه کردند راهکار ارزشمندی بود که طبق این راهکار، یک پژوهش باید منجر به تولید فناوری باشد و برای خریدار سود و منفعت داشته باشد تا خریدار به دنبال پژوهش و پژوشگر بدود.
دکتر شفاعی -پژوهشگر برتر حوزه کشاورزی
این محقق در گفت‌و‌گو با ایسنا دغدغه اصلی پژوهش را تقاضا محور بودن آنها عنوان کرد و گفت: به گفته رییس‌جمهور حرکت ما باید بر اساس شعار ما می‌توانیم باشد و این شعار باید در زمینه مدیریت مشکل آب در کشور محقق شود.
وی با اشاره به حضور رییس‌جمهور در حوزه پژوهش به عنوان رییس سابق مرکز تحقیقات استراتژیک گفت: ایشان بخوبی با مشکلات پژوهشی کشور آشنا هستند و من به عنوان یک محقق احساس کردم در این حوزه بسیار مسلط هستند.
وی گفت: ما در بخش تحصیلات تکمیلی جوانهای بسیار پرانرژی داریم که به مشارکت طلبیده نمی‌شوند.
دکتر شفاعی اضافه کرد که دستگاه‌های اجرایی باید به محققان اعتماد
و آنها را در اجرای تصمیمات به مشارکت دعوت کنند.
دکتر نیکبخت - پژوهشگر برتر گروه دامپزشکی
این محقق در همین باره گفت: اصالت کار پژوهش یکی از دغدغه‌های من بود که به درستی از سوی رییس‌جمهور مورد اشاره قرار گرفت و این که پژوهش‌ها باید بر اساس نوآوری باشد اما نباید مشکلات غرب را حل کنیم بلکه با پژوهش‌های اصیل باید مشکلات کشور خود را مد نظر داشته باشیم.
وی افزود: بنابراین به گفته رییس‌جمهور، نوآوری نیز باید بر اساس اصالت باشد.
به گفته این محقق، بودجه پژوهش در کشور کم است اما مهمتر از آن صرف بودجه پژوهش است که شورای عالی عتف باید این موضوع را بدرستی مدیریت کند.
دکتر خانجانی - پژوهشگر برگزیده کشاورزی
وی نیز گفت: دکتر روحانی واقعیت‌های پژوهش در کشور را به درستی مطرح کردند و سخنان وی مانند یک پژوهشگر جامع‌نگر بود که این خود برای من بسیار جالب آمد.
این محقق نکته مهم سخنان رییس‌جمهور در زمینه پژوهش را اشاره به مشکل آب در کشور دانست و با تاکید بر این که برای حل این مشکل باید به پژوهشگران اعتماد کرد، در ادامه گفت: مهمترین خواسته من از رییس‌جمهور بها دادن به پژوهش در دستگاه‌های اجرایی است.
دکتر احمدی - معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
وی نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا سخنان رییس‌جمهور و جامع‌نگری وی در بخش مشکلات پژوهش را قابل تقدیر و کم‌سابقه دانست و گفت: سخنرانی ایشان نشان داد که ایشان مسائل پژوهش در کشور را با تعمق بررسی کرده‌اند و نکته عالمانه سخنان ایشان این بود که رشد مقاله و پژوهش صرفا نمی‌تواند مبنای توسعه باشد و دیگر این که دولت باید چنان تقاضا در پژوهش را افزایش دهد که دانشگاه‌ها به تحرک بیفتند و این همان چیزی است که ما در زمینه آن دچار مشکل هستیم.
احمدی درباره آن بخش از سخنان رییس‌جمهور که کارآمدی دولت با اتکا بر پژوهش است گفت: در شورای عالی عتف برای کمک به تحقق این موضوع تلاش خواهیم کرد که طرح‌های کلان ملی را مورد بازنگری قرار دهیم و ضمن اولویت‌بخشی به طرح‌های دارای بودجه، طرح‌های زخمی را نیز در اولویت بعدی قرار دهیم. همچنین دولت را در زمینه اولویت‌های مهم اقتصادی با اجرای طرح‌های کلان کمک خواهیم کرد.
به گزارش ایسنا رییس‌جمهور در سخنرانی روز ۲۵ آذر ماه در جمع پژوهشگران برگزیده به ۳۱ نکته کلیدی مهم حوزه پژوهش اشاره کردند که مروری بر آنها نشان می‌دهد این نکات ضمن برخورداری از جامعیت، از یک نظام طبقه‌بندی شده برخوردارند و می‌تواند مسیر حرکت تحقق اهداف پژوهشی کشور را روشن‌تر کند. این نکات از این قرار بودند:
۱-پژوهش باید موجب کارآمدی مدیریت کشور شود.
۲-افزایش تقاضا در بخش پژوهش یکی از برنامه‌های دولت تدبیر و امید است.
۳-پژوهش باید به بهبود کیفیت زندگی مردم بینجامد و مقصد عالی پژوهش باید مطالبات بحق مردم باشد.
۴-توسعه دانش در سایه پژوهش امکان می‌یابد.
۵-پژوهش به محیط مناسب و مساعد نیاز دارد محیطی که منشأ آزادی آکادمیک است.
۶-مهمترین ویژگی محیط پژوهش، بردباری و سعه صدر است و نتیجه پژوهش نیازمند بردباری جامعه است.
۷-بدون حضور پژوهشگران خلاق نمی‌توان به پژوهش متقن دست یافت و خلاقیت فقط در سایه آزادی ممکن است.
۸- ممکن است پژوهشگر به نتایجی برسد که خوشایند برخی نباشد اما اگر به واقع اگر با رعایت اصول تحقیق به یافته‌ای رسیده باشد، آن یافته قابل استناد است.
۹- نتیجه پژوهش باید مورد احترام همه باشد؛ این بدان معنا نیست که نتیجه پژوهش وحی منزل است؛ بلکه بدان معناست که پژوهش امروز ما را به داده‌ای می‌رساند و مدتی بعد ممکن است داده‌های مطلوب دیگری حاصل شود.
۱۰ -افتخار ما این است که در کنار دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌هایی برپا شوند.
۱۱- همان قدر که به دروس دانشگاهی اهمیت می‌دهیم باید به رساله‌ها نیز اهمیت بدهیم. رساله‌های دکتری باید جایگاه خود را بیابند و باید هر آنچه لازم است برای تشویق دانشجویان انجام شود تا رساله نه فقط برای دریافت نمره، بلکه برای پاسخ به بخشی از نیاز جامعه تدوین شود.
۱۲- مقصد عالی پژوهش نباید حزب یا گروه خاصی باشد؛ من از این که ببینم برخی از تحقیقات برای پاسخ به گروه خاصی تدوین می‌شود، خوشحال نمی‌شوم.
۱۳- هیچ جامعه‌ای نیست که پژوهش خود را در مسیر ارزش‌های مورد احترام قرار ندهد.
۱۴-منابع پژوهشی ما اندک است؛ ما دارای منابع فراوان و ارزان نیستیم حتی توان کشورهایی که از رشد اقتصادی بالا برخوردارند نیز، در این زمینه محدود است. باید برای دستیابی به اهداف از منابع موجود استفاده بهینه کرد.
۱۵- در تحقیق نیز مثل پروژه‌های عمرانی عمل کردیم، آنها را زخمی و رها کردیم؛ درحالیکه باید آنها را اولویت‌بندی کنیم؛ در شرایطی که ما نیازهای فوری و حیاتی داریم.
۱۶- بنده هم می‌فهمم کدام پژوهش، کف و سوت دارد و پژوهشگر به دنبال پژوهش‌هایی است که در مرزهای دانش باشد؛ گاهی پژوهش خبرساز نیست، اما سرنوشت ساز است. مربوط به حوزه‌های بلوغ یافته علم و دانش و فناوری است و کشورمان به آن نیاز دارد.
۱۷- ما در کشور از لحاظ منابع آب مشکل داریم و تراز آبی کشور به شدت منفی است. ما به تحقیقاتی نیاز داریم که به ایجاد فناوری‌های مرتبط و به کاستن مصرف آن در کشور منجر شود؛ بویژه آن که ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. امروز به تحقیقات و پروژه‌هایی نیاز داریم که بهره‌وری در زمینه آب را بالا ببرد.
۱۸- امروز در شرایطی به سر می‌بریم که از لحاظ زیست‌محیطی دچار مشکل هستیم و به تحقیقاتی نیاز داریم که شدت آلودگی هوا را کاهش دهد؛ ممکن است امروز کار کردن بر روی عملکرد کاربراتور خودرو، به لحاظ وجهه حرفه‌ای در اولویت نباشد، اما امروز شهرهای بزرگ ما دچار آلودگی هواست و این نوع تحقیق در زمره نیازهای حیاتی جامعه ماست.
۱۹- در علوم انسانی هم نیاز به تکنولوژی و فناوری داریم یعنی طرح‌های کاربردی که ما را به اهداف ملی می‌رساند.
۲۰- برنامه دولت تدبیر و امید افزایش تقاضا در پژوهش است این تقاضا باید از بخش خصوصی شروع شود؛ اگر بخش خصوصی ببیند در سایه پژوهش به فناوری دست یافته است و کیفیت جنس او بالا رفته و قیمت محصولش را پایین آورده، به دنبال مرکز پژوهشی و پژوهشگاه و محقق می‌دود. اینجاست که پژوهش اول به فناوری بعد به جامعه متصل می‌شود.
۲۱- پژوهش باید ما را مدیریت کند. مردم باید دولت را مجبور به پاسخگویی کنند تا برای عدم کارآمدی‌اش به مردم پاسخ دهد و بنده برای این کار راهی جز پژوهش نمی‌شناسم.
۲۲- در اقتصاد صدها مساله داریم و معمولا بخش دولتی به کارشناسان خودش متکی است ؛ ما نیازمند پژوهشگر آزاد هستیم؛ نیازمند پژوهش دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها هستیم؛ دولت باید تقاضا در پژوهش را تحریک کند.
۲۳- «ما می‌توانیم» شعار بحقی است که همه باید پشت سر این شعار حرکت کنند.
۲۴-در بخش پژوهش باید به توانمندی‌های کشور توجه کرد. برخی تحقیقات هم گرانقیمت است؛ هم با مجموعه امکانات کشور و زیربناهای علمی کشور دستیابی به آنها تقریبا بسیار بسیار دشوار است؛ اگر بناست در یک پژوهشی وارد شویم باید توان و امکانات خودمان را مدنظر قرار دهیم.این «ما می‌توانیم» باید در چارچوب برنامه جامع و نقشه جامع پژوهش کشور باشد. هر چند تحقیقات مهم زمان بر هستند.
۲۵- در زمینه تشویق و تسهیل کار شرکتهای دانش بنیان کارهایی را دنبال خواهیم کرد و شرایطی که امروز برای کمک به این بخش داریم با ماه‌های گذشته بسیار متفاوت است.
۲۶- در عین قدم برداشتن در زمینه پژوهش به سمت فناوری، فناوری به سمت تولید ثروت و قدرت ، باید در اولویت بندی مسائل و آنچه که توان و نیاز و مطالبه جامعه است، طبق برنامه، یک مسیر و راهکار دقیق حرکت کرد.
۲۷- در بخش پژوهش نیاز به نظارت داریم ؛ برخی از منابع ملی به نام پژوهش در گذشته اتلاف شده و بخشهای دیگری از پژوهش که نیاز به منابع برای تکمیل داشته‌اند، محروم مانده‌اند. کلمه خوبی نیست ولی متاسفانه در این وادی مقدس گاهی رانت وجود داشته که باید این رانتها را از بین برد و به محصول پژوهش توجه کرد.
۲۸-در بودجه امسال وقت کافی برای این گونه امور نداشتیم اما در بودجه سال آینده باید منابع ملی و پول این ملت را بهینه تخصیص دهیم و این کار یک ضرورت است.
۲۹- دانشگاه‌های ما از لحاظ آموزش شرایط نسبتا مناسبی پیدا کرده‌اند؛ باید در زمینه علم در دانشگاه‌ها بیشتر بکوشیم و کار پژوهشی را ترویج و تشویق کنیم.
۳۰- در برخی از کشورها سهم پژوهش نسبت به آموزش نسبت به کشور ما به مراتب بالاتر است ؛ ما در دانشگاه‌ها باید سهم پژوهش را بالا ببریم.
۳۱- دولت باید در زمینه بودجه پژوهش کار کند؛ زیرا توسعه ملی ما در سایه توسعه علمی است و توسعه علمی است که ما را به هر حرف نو، سخن نو و نظریه نو می‌رساند.
