گاو های سیستانس بر خلاف گاوهای اصیل خارجی که عموما ارام بوده و اصولا عادت به پریدن از مانع یا نرده را ندارد،این گاوها کاملا عادت به پرش طولی و پرش ارتفاع دارند.
به گزارش پایگاه خبری اوشیدا: گاو نژاد سیستانی یکی از بهترین و برترین توده های بومی کشور می باشد.
این نژاد علاوه بر سازگاری بالا با شرایط محیطی مناطق گرمسیر، از صفات رشد و تولید گوشت مناسبی برخوردار می باشد، همچنین تحقیقات اولیه نشان داده است که این نژاد دارای پتانسیل تولید شیر درحد مطلوب و اقتصادی می باشد که در صورت انجام برنامه های اصلاح نژادی، می توان این صفت را بهبود بخشید.
بعلاوه گاو نژاد سیستانی سهم قابل توجهی در تولید بخش کشاورزی منطقه داشته است.
گاوهای نژاد سیستانی، علیرغم نارسائیهای شدید در امر نگهداری، تغذیه، بهداشت، اصلاح نژاد و دیگر شرایط نامساعد محیطی و مدیریتی قادر است، سالانه حدود ۸۷/۲۱۵۴۷ تن شیرتولید نمایند، که حدود ۵۵ درصد کل شیر تولیدی شهرستان زابل و ۵/۶۹ درصد شیر تولیدی گاوهای موجود در شهرستان زابل می باشد. همچنین این نژاد سالانه حدود ۱۲/۴۱۸۸ تن گوشت تولید نماید، که این مقدار برابربا ۵/۵۴درصد کل گوشتی تولیدی شهرستان زابل و ۵/۹۲ درصد گوشت تولید شده بوسیله گاو های موجود در شهرستان زابل می باشد.
از خصوصیات تولید گوشت گاو سیستانی این است که گاو سیستانی بعنوان یکی از پتانسیل ها و سرمایه های دامی کشور دارای استعدادهای و قابلیتهای ژنتیکی بالایی از نظر تولید گوشت می باشد. که این بر اساس سالیان دراز انتخاب طبیعی و مصنوعی در شرایط سخت و نامساعد آب و هوائی منطقه حاصل شده است.
گاوهای سیستانی به علت قرن ها زیست آزاد و بدون قید و بند در دشت هامون و کنار دریاچه عادت به زندگی گروهی وگله ای کرده که این امر اغلب مشکلاتی در اجرای برنامه های تحقیقاتی که اغلب بایستی دامها در گروههای کوچک ویا انفرادی نگهداری و مورد آزمایش وبرسی قرار گیرند ،بوجود میاورند.
گاوهای سیستانی بر خلاف گاوهای اصیل خارجی نسبت به گوساله های خود بسیاربا علاقه و با عاطفه بوده و شدیدا" از گوساله های خود مواظبت و مراقبت میکنند.
طبق روال عادی در گاوداریها گوساله های سیستانی نیز مانند گوساله های نژاد اصیل بلافاصله پس از متولد شدن نزد مادر قرار داده می شوند تا مادر با لیس زدن،گوساله خود را خشک و تمیز نماید.
نظر به اینکه یکی از صفات مهم ارثی مورد مطالعه در گاوهای سیستانی تعیین وزن تولد گوساله است که بایستی حداکثر تا ۲۴ ساعت پس از تولد نوزاد انجام گیرد ،لذا الزاما بایستی گوساله نوزاد پس از لیس زدن و خشک شدن بدن از مادر جدا وتوسط باسکول مخصوص توزین گردد.
به لحاظ اینکه گاو سیستانی از یک طرف تقریبا وحشی بوده واز طرف دیگر علاقه شدیدی به فرزند خود دارد ،لذا جهت جلوگیری از نزدیک شدن افراد به گوساله به قصد کشت به افراد حمله کرده ، بطوریکه برای جدا کردن گوساله از مادر جهت تعیین وزن تولد لازم است که چند نفر با بیل و چهار شاخ ،گاو مادر رامحاصره و سرگرم کنند تا در یک چشم به هم زدن و لحظه ای معین که نظر مادر به سمتی جلب شد و قصد حمله به یک کارگری را داشت ،فرد دیگری از موقعیت استفاده کرده گوساله را به سرعت و برای لحظه ای از مادر جدا و وزن کشی نموده وسپس گوساله را نزد مادر قرار دهد .
یکی از مسائل مهم اقتصادی که در ارتباط با عاطفه و علاقه شدید مادری و جدا کردن گوساله نوزاد از مادر در گاوهای سیستانی اتفاق میافتد ، مسئله مقاومت در شیردهی و افت شدید تولید شیر پس از جدا کردن گوساله از مادر است .
با توجه به اینکه گاوهای بومی از جمله گاوهای سیستانی عادت کرده اند که در موقع شیر دوشی حتما" گوساله نزد مادر باشد تا با خوردن شیر اولیه توسط گوساله و یا با سر زدن به پستان ، مادر را تحریک کرده تا از این طریق ترشحات هورمونی جهت ترشح شیر صورت گیرد . لذا با جدا کردن گوساله از مادر ، مادر انقدر ناراحت و مضطرب میگردد که این ناراحتی و استرس موجب اختلال در امر ترشحات هورمونی وکاهش شدید تولید شیر میگردد.
گاوهای بومی بطور کلی عادت کرده اند که شیر خود را فقط به گوساله نوزاد خود بدهند بهمین جهت در دوشیدن ،بخصوص با ماشین شیر دوش سخت مقاومت کرده و شیر نمیدهند.
وجود علائم وحشی گری در گاوهای سیستانی : گاوهای سیستانی بطور کلی گاوهای نیمه وحشی بوده و اغلب با یکدیگربه جنگ و دعوا و زور آزمایی می پردازند . گهگاهی نیز یک یا چند گاو به گاوی حمله کرده انرا به قصد کشت مجروح میسازند .
علی رغم وحشی بودن گاوهای سیستانی و جنگ و دعوای دائمی بین آنها ،عجیب است که این گاوها گهگاه ودر پاره ای از موارد نسبت به یکدیگر بسیار با عاطفه و با علاقه میگردند.
بارها مشاهده گردیده گاوی که فی المثل جهت سم گیری و یا معالجه و یا وزن کشی از گله جدا میگردد و گاوهای دیگر ناظر ناراحتی ان گاو هنگام معالجه یا سم گیری و غیره میباشند پس از پایان عملیات و رها شدن مجدد ان گاو به داخل گله ، کلیه گاوها به دور گاو مزبور جمع شده و یک به یک انها با بو کردن و لیس زدن به دست و پا و بدن آن، گاو مذبور را به نوعی مورد دلجوئی و نوازش قرار داده و باین طریق با گاو مزبور ابراز همدردی میکنند که در واقع این عمل مغایر با حالات وحشی بودن انها است.
یکه شناس بودن گاو سیستانی: گاو های سیستانی اصولا یکه شناس بوده وعموما با صاحب خود و یا با افرادی که مستقیما انها را نگهداری و تغذیه می کنند ما نوس شده و الفت می گیرند .
به لحاظ وجود خوی شرارت و وحشی گری در گاوهای سیستانی ،روی انس والفت گاوها نمی توان کاملا اطمینان کرد ، زیرا گهگاهی اتفاق افتاده که گاوی علی رغم رام و ساکت بودن به کارگری که جهت تمیز کردن اصطبل به تنهایی وارد گله شده حمله کرده است . به همین جهت موقعی که فردی داخل گله می شود بایستی مواظب حرکات دامها باشد که مورد حمله واقع نشود.
به لحاظ یکه شناس بودن ،گاوهای سیستانی در سطح منطقه ودر روستاها معمولا به صاحبان خود و به خصوص به بچه ها اجازه شیردوشی با دست را می دهند وبه افراد غریبه بهیچ وجحه اجازه نزدیک شدن به پستان و شیردوشی را نمی دهند و شدیدا حمله می کنند.
به همین جهت رام کردن دام های وحشی به گونه ای که بتوان انها را نیز مانند دام های اصیل بدون حضور گوساله هم با دست و هم با ماشین به راحتی دوشید سالهای متمادی وتا چند نسل طول خواهد کشید که این امر در مورد گاو های نیمه وحشی سیستانی مطرح است.
عادت به لگد زدن وشاخ زدن به افراد: گاو های سیستانی بر خلاف سایر گاو ها که گهگاه به سمت پشت لگد می زنند،این گاو ها عادت دارند از هر سمت و سویی لگد های سخت و خطرناک بزنند . این گاو ها علاوه بر عادت داشتن به لگد زدن با حرکات سریع سر خود به اطراف موجب اذیت افراد می گردند،به طوری که این عادت بسیار بد و خطرناک کار کردن با انها را به خصوص در هنگام اندازه گیری ابعاد بدن ،در تشخیص ابستنی از طریق توشه رکتال ،در واکسبناسیون ،در معالجه،در وزن کشی و مخصوصا در سم گیری بسیار مشکل و پر خطر می سازد.
عادت به پریدن از موانع: گاو های سیستانس بر خلاف گاوهای اصیل خارجی که عموما ارام بوده و اصولا عادت به پریدن از مانع یا نرده را ندارد،این گاوها کاملا عادت به پرش طولی و پرش ارتفاع دارند.
گاوهای سیستانی در مواقع ترس و وحشت ودر مواقی که احساس خطر کننداز نرده ها و موانع به ارتفاع بیش از دو متر واز فاصله بسیار کم به راحتی پرش نموده واز ان عبور می کنند. داشتن این عادت بد نیز موجب خطرات زیادی در کارکردن با این دامها می گردد که عموما با ترس و وحشت افراد همراه است.
مقاومت و ممانعت به شیردوشی در سالن شیردوشی با دوشش ماشینی: گاوهای سیستانی به علت شرور و وحشی بودن از یکطرف و دور شدن از گوساله از طرف دیگر ،عموماً در سالن شیر دوشی بسیار نا ارام و بی قرار بوده و با پریدن از روی نرده و اخور مخصوص سعی می کنند از سالن شیردوشی فرار کنند. در موقع شیردوشی ماشینی دائماٌ لگد میزند و به علت همین بی ارامی و لگد زدن سر پستانکهای ماشین شیردوشی بر روی پستانهای بسیاری از گاوها بند نشده و فوراً میافتد. به لحاظ همین بی قراری در سالن شیردوشی و نارام بودن ،رکورد شیر و طول مدت شیردهی در دوشش ماشینی در گاوهای سیستانی بسیار پایین بوده که در مبحث جداگانه از آن یاد خواهد شد.
مشکلات تغذیه دستی گوساله های نوزاد سیستانی با شیر توسط شیشه: گوساله های نوزاد سیستانی به لحاظ داشتن عادت به شیر خوردن مستقیماً از پستان مادر به طور غریزی ،تغذیه دستی بسیار مشکل می شوند و عموماًگوساله های نوزاد در خوردن شیر توسط شیشه و پستانک مانند انچه که در دامهای اصیل مطرح است مقاومت می کنند.
گهگاهی اتفاق افتاده که گوساله ای به علت مقاومت در خوردن شیر با شیشه و ناراحت بودن ،شیر ناگهان وارد نای شده و موجب خفگی گوساله گردیده است .
نتیجه این که در مقایسه با نژادهای خارجی که علاوه بر نیاز خوراکی بالا نیازمند مراقبتهای ویژه بوده ونسبت به شرایط محیطی حساس می باشند، هزینه های مربوط به خوراک، بهداشت ونگهداری این نژاد بسیار پایین ترمی باشد.
متاسفانه خشکسالیهای اخیر باعث از بین رفتن مراتع ونیزارهای سرسبز دریاچه هامون و عدم توانایی کشاورزان در نگهداری دامها جمعیت این نژاد را کاهش داده، وتا مرز خطر انقراض پیش برده است. که در صورت عدم برنامه ریزی بلند مدت ممکن است آینده گان از چنین ثروتی بی بهره باشند. نگهداری از چنین سرمایه هایی نیازمند عزمی ملی و همکاری تنگاتنگ بخشهای ذیربط می باشد و انجام آن از عهده یک سازمان یا مرکز خاص خارج می باشد. جهت حفظ یک نژاد دام راهکارهای متعددی وجود دارد، که هر کدام با شرایط منطقه و وضعیت نژاد مورد نظر کاربرد پیدا می کند.
مقاومتهای طبیعی و قابلیتهای عمومی گاو سیستانیمقاومت به بیماریها گاوهای سیستانی بطور طبیعی نسبت به اکثر بیماریها بخصوص بیماری بروسلوز و نیز تا حدود زیادی نسبت به بیماری سل مقاوم بوده و بندت به این بیماریها مبتلا می گردند.
مقاومت به سرما و تغییرات جوی علیرغم اینکه گاو سیستانی جزء نژادهای گرمسیری و نیمه گرمسیری است، این دام هوای سرد تا حدود ۱۰ درجه زیر صفر را تحمل می نماید. البته لازم بذکر است که گوساله های نوزاد سیستانی بخصوص تا یکماه اول بعد از تولدنسبت به سرما حساس بوده لذا برنامه های جفتگیری گاوها باید بگونه ای تنظیم شود که زایش ها در فصل زمستان رخ ندهد.
نداشتن سخت زائی بعلت پائین بودن وزن تولد گوساله ها، گاوهای سیستانی معمولاً بسیار راحت و بدون احتیاج به کمک زایش نموده و بجز حالتهای استثنائی مثل پیچیدگی جنین، این گاوها بندرت سخت زائی خواهند داشت.
کم توقعی به کمیت و کیفیت غذا گاو سیستانی مانند سایر گاوهای بومی کشور نسبت به مقدار غذا، نوع غذا و مرغوبیت آن قانع بوده و از غذاهای کم ارزش بخوبی استفاده کرده و آن را تبدیل به گوشت و شیر می کنندباش.
قابلیت تطابق پذیری به محیط زیست جدید گاو سیستانی به لحاظ قانع و مقاوم بودن به تغییرات محیط زیست و شرایط آب و هوائی، می تواند در سایر نقاط کشور هم تولید مطلوبی داشته باشد. ـ گاو سیستانی استعداد خوبی در استفاده از مواد خشبی و علوفه نی به صورت خشک شده یا سیلو شده با ملاس و ملاس+ اوره دارد، همچنین در شرایط فقر تغذیه ای با کاهش دفع ازت از طریق ادرار و با برگشت دادن ازت اوره ای از جریان خون به شکمبه، با مصرف جیره های فقیر حاوی پروتئین خام پائین، عملکرد بهتری را دارا می باشد.
انتهای پیام/
