داخلی آرشيو خبر صفحه سیاسی
امتیاز مثبت 
۰
 
فلسفه وجود «سبزه» در هفت‌سین ایرانیان باستان/ چگونه «ماهی» سفره‌نشین نوروز ایرانی شد؟
کد مطلب: ۷۳۳۰۸
تاریخ انتشار:شنبه ۱۴ فروردين ۱۴۰۰ ساعت ۰۰:۳۵
یک پژوهشگر اجتماعی گفت: فلسفه کاشتن سبزه در مراسم نوروز بخشی از آیین ایران باستان را نشان می‌دهد که مردم به این وسیله با خداوند مشورت می‌کردند.
فلسفه وجود «سبزه» در هفت‌سین ایرانیان باستان/ چگونه «ماهی» سفره‌نشین نوروز ایرانی شد؟

به گزارش اوشیدا؛ نصرالله حدادی، پژوهشگر فرهنگی و تهران‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در رابطه با فلسفه کاشت و سبز کردن سبزه برای سفره هفت‌سین نوروز گفت: فلسفه سبز کردن دانه‌هایی حبوب و بقول همچون گندم، جو؛ عدس، ماش، کنجد که در ایام نوروز مردم ایران و فارسی زبانان سراسر جهان سبز می‌کنند، به باورهای عمیقی برمی‌گردد و با آنچه امروزه در رابطه با این عمل گفته می‌شود، خیلی متفاوت است.

 

فلسفه کاشت سبزه در ایران قدیم

 

 

وی در ادامه اظهار داشت: در ایران قدیم 12 ستون را درکنار هم قرار می‌دادند و بر روی این 12 ستون، 12 نوع حبوب و بقول مختلف می‌کاشتند و هرکدام از این ستون‌ها که بهتر و متناسب با آب‌وهوای هر منطقه رشد می‌کرد، مردم باور پیدا می‌کردند که آن سال برای کشت آن حبوب یا بقول مناسب‌تر است و این فلسفه کاشت سبزه در سفره نوروز در موسم تحویل سال نو بود که به تأسی از این فلسفه هرساله مردم ایران در اسفندماه هرسال که آغاز زایش زمین است، سبزه می‌کارند. در آن ستون‌های 12 گانه گذشته از دانه‌هایی که نام بردیم، دانه‌ای به اسم کاجیله هم می‌کاشتند.

 

اطعام پرندگان از خرمن هرساله قدما

به گفته حدادی: بر این اساس ایرانیان سال نو را شروع به کشت و زرع کرده و وقتی‌که محصولی را درو می‌کردند، از خرمن محصول درو شده به‌اندازه یک‌مشت از آن محصول برمی‌داشتند و به سمت آسمان پرتاب می‌کردند و به هوا می‌ریختند. هم‌زمان با پاشیدن دانه‌ها خداوند را شکر می‌کردند. این مشت گندم بیشتر برای خوراک پرندگان بود و باهدف تغذیه پرندگان صورت می‌گرفت؛ با این قصد که پرنده‌ای گرسنه نماند. این کار به‌طور نمادین انجام می‌شد. ضمن آنکه در ایران باستان همواره شکر گذاری بابت نعمت‌های خداوندی همواره در بین آحاد مردم و صنوف مختلف صورت می‌گرفت.

 

شالی افشانی به یاد حشمت‌الله ‌خان طالقانی

وی با اشاره به این که در منطقه‌ای از لاهیجان حشمت‌الله ‌خان طالقانی قسمتی از سفیدرود را شیار زد؛ گفت: با این هدف که آب رودخانه سفیدرود به سمت روستاهایی بیاید که مردم برنج‌کاری داشتند تا بتوانند از این آب استفاده کنند. مردم این منطقه هنوز وقتی برنج را برداشت می‌کنند، به یاد حشمت‌الله خان طالقانی اولین بسته شالی برنج را که می‌چینند، همه باهم دسته‌ها را داخل آب پرتاب می‌کنند و هم‌زمان باهم فریاد می‌زنند که حشمت‌الله خان روحت شاد.

 

این پژوهشگر روابط اجتماعی افزود: فلسفه کاشتن سبزه در مراسم نوروز بخشی از آیین ایران باستان را نشان می‌دهد که مردم به این وسیله با خداوند مشورت می‌کردند که برای سال آینده چه محصولی را بکارند که نعمت بیشتر و پربارتری نصیبشان شود.

 

فلسفه سیزده ‌به در کردن

 

 

وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: فلسفه سیزده‌بدر که سومین روز از ماه حوت محسوب می‌شد، به این صورت بود که ایرانی‌ها معتقد بودند که حیوانات حمل می‌گیرند؛ و در این روز به طبیعت و صحرا می‌رفتند. سیزده‌بدر به معنای سیزده به در کردن بود؛ یعنی از خانه و شهر به در رفتن و به دشت و صحرا زدن؛ بنابراین در این روز ایرانیان باستان به صحرا و کنار آب می‌رفتند و نعمت‌های خداوند متعال را شکر می‌کردند؛ اما فلسفه‌ای که امروز در مورد سیزده‌بدر می‌گویند، اصلاً وجود خارجی نداشته و اشتباه و تحریف شده است.

 

سبزه کاشتن هدر دادن گندم و دانه نیست

 در مبحثی مرتبط با سبزه نوروز حدادی عنوان کرد: برخی تازگی‌ها می‌گویند گندم‌های کاشته شده یا همان سبزه سفره هفت‌سین بعد از ۱۳ بدر به طبیعت ریخته می‌شود کفر نعمت و زباله‌ای است که به طبیعت تحمیل می‌شود؛ باید بگویم که اصلاً این‌گونه نیست و این نوع نگرش اشتباه محض است. تا آنجایی که من اطلاع دارم ۱۷ درصد از محصولات کشاورزی از همان‌جایی که می‌خواهند برداشت کنند از بین می‌رود؛ ۲۳ درصد دیگر در حین مصرف کردن مضمحل می‌شود و ۳ درصد دیگر در حین مصرف کردن هدر می‌رود؛ بنابراین مقدار گندم و دانه‌ای که برای نوروز کاشته می‌شود در مقابل این آمار هیچ است.

 

چرا در مناطق گرمسیر نوروز خوانی وجود ندارد؟

وی در رابطه با سنت نوروزخوانی مناطقی از ایران مطرح کرد: سؤالی که بارها مطرح‌شده این است که چرا در مناطق گرمسیر نوروز خوانی وجود ندارد، اما در مناطق سردسیر نوروز خوانی انجام می‌شود؟ به این خاطر که در مناطق سردسیر زمستان هولناک و عجیب بود. وقتی زمستان می‌رفت، بهار آمدن و شروع زندگی دوباره زندگی را نوید می‌داد؛ به همین خاطر سبزه نمادی بود از بازگشت روح زندگی و به جریان افتادن کار و تلاش آدم‌ها و فراوانی نعمت در زندگی؛ بنابراین سبزه سر سفره هفت‌سین به‌نوعی نماد و مژده دهنده آمدن بهار و به جریان افتادن چرخ‌های زندگی بود.

 

کارایی سبزه پس از مراسم نوروز

این تهرانشناس یادآور شد: حالا برخی آمده‌اند می‌گویند اگر گندم سر سفره سبز کنند، گندم پس از پایان مراسم نوروز از بین می‌رود؛ درحالی‌که می‌شود سبزه پس از مراسم را می‌شود به‌عنوان تغذیه به برخی از حیوانات داد یا در طبیعت انداخت که حیوانات و پرندگان از آن تغذیه کنند یا حتی اگر حیوانی آن را نخورد این سبزه در کمترین زمان ممکن تجزیه شدن و به‌عنوان کود به خاک و زمین برمی‌گردد

 

سبز کردن هسته مرکبات به طبیعت کمک می‌کند

 

 

 وی در رابطه با خلاقیت‌هایی که در کاشتن سبزه اعمال می شد، گفت: درگذشته مردم باسلیقه روی کوزه تخم تره‌تیزک یا همان شاهی سبزی‌خوردن می‌ریختند و با و برای آن چشم و ابرو می‌گذاشتند و آن را به‌نوعی عروسک می‌کردند. برخی هستند که تخم مرکبات مثل پرتقال و لیمو نارنج را می‌کارند و وقتی سبز شد در سفره هفت‌سین نوروز قرار می‌دهند. این کار هم هیچ اشکالی ندارد؛ چراکه آن‌هم به‌نوعی سبز است و اتفاقاً کار بسیار خوبی است؛ به‌شرط آنکه بعدها به‌عنوان نهال در مناطق مستعد کاشته شود.

 

ماهی متعلق به سفره هفت‌سین ایرانیان نیست

حدادی در رابطه با نماد حیوانی سفره هفت‌سین نوروز خاطرنشان کرد: ماهی متعلق به سفره هفت‌سین ما ایرانی‌ها نیست. این حیوان را نباید اسیر کرد. ماهی باید در طبیعت باشد. حتی گونه‌های ماهی قرمز امروز بازار که به‌صورت ماشینی عمل می‌آیند هم برای سفره نوروز مناسب نیست. چراکه بعد از رهاسازی در طبیعت، به محیط‌زیست ضرر می‌رساند.

 

تابلو "تحویل سال نو"؛ اثر شیخ حسین احیا

 

 

وی افزود: من به‌شدت مخالف آوردن ماهی سر سفره نوروز هستم. بارها گفته‌ام برای اینکه بدانید اصالت ماهی در سر سفره نوروز ایرانیان وجود خارجی داشته یا خیر باید به تابلو نقاشی شیخ حسین احیا رجوع کنید. ایشان این تابلو را در مدرسه صنایع مستظرفه کمال‌الملک کشیده است که نقشی از سفره هفت‌سین ایرانیان است. در این تابلو ماهی در سر سفره ایرانیان وجود ندارد.

 

چگونه «ماهی» سفره‌نشین هفت‌سین ایرانیان شد؟

این پژوهشگر فرهنگی در پاسخ به این سؤال که ماهی چگونه و از چه زمانی به سر سفره هفت‌سین ایرانیان آمده، گفت: جریان ازاین‌قرار است که آقای کاشف‌السلطنه چای‌کار از مراسم و رسومات چینی‌ها یاد گرفت و در آنجا دید و ماهی را باب کرد که سر سفره ایرانیان قرار بگیرد؛ این کار به‌عنوان نماد جنبش حرکت باب شد.

 

تمام اجزاء سفره هفت‌سین منشأ گیاهی دارد

وی با تصریح بر این نکته که هفت‌سین اصیل ایرانیان تنها یک جزء حیوانی دارد، ادامه داد: آن یک جزء ‌هم تخم‌مرغ است؛ تخم‌مرغی که حیوان می‌گذارد نه‌تنها نمی‌میرد، بلکه به‌واسطه نطفه‌ای که دارد زایش و زندگی را به همراه می‌آورد و مدام تکثیر می‌شود؛ بنابراین کل سفره هفت‌سین ما ایرانیان منشأ گیاهی دارد.

 

سبزه نوروز در مزارع برنج، یک کود ارگانیک محسوب می‌شود

 

 

حدادی در بخش دیگر اظهاراتش یادآور شد: باید در سر سفره هفت‌سین ما سبد کوچکی از سبزه باشد که طراوت را به آدم‌هایی که در آستانه تحویل سال نو قرار دارند، عطا کند. سبزه نماد سفره ما ایرانیان بوده و بگذارید بماند نماد سرسبزی و طراوت است فرض کنید که برای نوروز در کل ایران چیزی حدود ۲۰ تن تا ۳۰ تن گندم شود رفع شود مصرف شود. جالب است بدانید که من یک‌بار که در شمال بودم سبزه‌ها را در رودخانه می‌انداختند و نمی‌دانستم که همین سبزها درجایی جمع می‌شوند مرور به مزارع برنج راه می‌رود می‌یافت بعد که پرسیدم گفتند اتفاقاً برای محصولات ما بسیار مفید است به خاطر اینکه به‌عنوان یک کود ارگانیک عمل می‌کند.

 

سبزه سبز کردن، به استقبال بهار رفتن بود

وی افزود: در روزهای پایانی سال وقتی به سبزه نگاه می‌کنید احساس زنده‌بودن و جاری بودن زندگی در انسان ایجاد می‌شود. سبزه برای آدم‌های قدیم معنا و مفهوم خاصی داشت چراکه مردم سبزه نمی‌دیدند و به‌نوعی سبزه سبز کردن به استقبال بهار رفتن بود؛ اما الآن فصل و سرما و یخبندان معنا ندارد. به‌راحتی گاز و لوازم گازسوز و گرمازا در اختیار داریم و در آسایش زندگی می‌کنیم؛ اما من یادم است که در بچگی سرمای ۳۵ درجه در برخی نقاط مانند طالقان امکان رشد و ماندگاری از همه‌چیز را می‌گرفت.

 

شخصاً سبزه سبز کنید و انرژی مثبت بگیرید

 

 

این تهران شناس و محقق تاریخ معاصر عنوان کرد: با اینهمه من پیشنهاد می‌کنم که خانم‌ها و آقایان حتی خودشان شخصاً اقدام به سبز کردن سبزه کنند به خاطر حال و هوایی که در این کار هست. این کار وقت زیادی نمی‌گیرد. مشتی گندم یا حبوب و بقول می‌خواهد که در دسترس همگان هست و خیس کردن چندروزه آن‌ها و بعد پهن کردن در سبد. پس از چند روز خود دانه‌ها سبز می‌شوند. هر بار که به آن‌ها نگاه کنید کلی انرژی منفی و غم و غصه‌هایی که روی دل انسان مانده زایل می‌شود.

 

رسومات گذشتگان را فراموش نکنیم

وی در خاتمه اظهاراتش توصیه و تصریح کرد: بگذاریم آنچه به‌عنوان رسم و رسوم و سنت از گذشتگانمان برجای‌مانده، کماکان ما هم انجام دهیم و انجام و آن را به فرزندان و آیندگانمان هم توصیه کنیم. گرچه امروز ما نمی‌خواهیم که در دوازده ستون حبوبات را بکاریم با این هدف که بفهمیم در سال آینده کدام محصول بهتری می‌دهد؛ اما می‌توان لذت و انرژی مثبتی که از سبزه سفره نوروز به آدم‌ها منتقل می‌شود، بهره‌مند شد و لذت وافر برد؛ ضمن آنکه خوشحال باشیم که سنت گذشتگان را هم ادامه داده‌ایم.

انتهای پیام/

Share/Save/Bookmark