به گزارش اوشیدا، بی آبی و خشکسالی چندسالی است که همچون میهمانی ناخوانده در گوشه گوشه ایران جا خوش کرده و از جنوبی ترین استان تا استان های شمالی را در بر گرفته تا دیگر هیچ نقطه ای در کشور از گزند آن در امان نباشد، شاید اگر بیست سال قبل می‌شنیدیم که روزی ممکن است مناطق سرسبز شمال کشور با کاهش شدید بارندگی مواجه شود و لب های ساکنین استان های جنوبی ایران از عطش ترک بردارد باورمان نمی‌شد اما نه تنها اینک خشکسالی تمامی کشورمان را دربر گرفته است بلکه عدم مدیریت صحیح منابع آبی و بی وفایی کشورهای همسایه نیز بر این مشکل افزوده تا شاهد خشک شدن دریاچه های هزاران ساله ای چون هامون، ارومیه، گاوخونی و رودخانه های پرآبی چون سرباز و زاینده رود و کارون باشیم.

در این میان سیستان و بلوچستان را باید مظلوم ترین استان ایران دانست چراکه در این استان مرزی کلکسیونی از معضلات زیست محیطی در کنار بی وفایی کشورهای همسایه و عدم مدیریت صحیح مدیران و مسئولان استانی و کشوری دست در دست هم نهاده اند تا اینک 100درصد این دیار دچار خشکسالی شدید شده و بسیاری از مردمان خونگرم و انقلابی این استان مرزی یا مجبور به مهاجرت به دیگر مناطق کشور شوند یا در بحرانی ترین شرایط به زندگی ادامه داده و چشم بر آسمان و دستان مسئولین بدوزند تا روزی برسد که قهر طبیعت پایان یافته و یا مسئولین از خواب غفلت بیدار شده و قدمی مثبت برای آنان بردارند.

در طول سالهای اخیر نسخه های فراوانی توسط مسئولین و کارشناسان امر برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در این استان پیچیده شده است که برخی از آنها در همان ابتدای امر با شکست مواجه شده و برخی نیز چون آبرسانی سقایی با مشکلات فراوانی به کار خود ادامه می‌دهد تا حداقل نیاز برخی روستاها با سهمیه 15لیتری آب در هر شبانه روز رفع شود، اما در میان تمامی این طرح ها دو پیشنهاد بیش از همه موجب دلگرمی ساکنین دیار نخل و کویر شده است که یکی استفاده از ظرفیت های بومی برای بارور سازی ابرها و سازش با کشور افغانستان برای رهاسازی آب به دریاچه هامون بوده و دیگری که چند وقتی است شرح آن نقل محافل علمی و جمع خانوادگی مردم این استان شده استفاده از آب های ژرف می باشد.

آب های ژرف پایانی بر بی آبی سیستان و بلوچستان یا شکستی دیگر در راحل حل مشکل خشکسالی؟

در واقع آب های ژرف که به آبهای فسیلی نیز معروف هستند در طول میلیون ها سال قبل در اعماق زمین محبوس شدند که به دلیل عدم تجدید پذیری مجدد بسیار ارزشمند بوده و از آنها به عنوان منابع آبی استراتژیک نیز یاد می‌شود به گونه ای که برخی دانشمندان این منابع آبی را راه نجات بشریت در بحران های آبی آینده می‌دانند اما در برخی از نقاط جهان این منابع تنها راه چاره جهت گذر از بحران آبی است به عنوان مثال اگر در کشور لیبی از این منابع استفاده نمی‌شد دیگر هیچ نقطه ای از این کشور قابل سکونت نبود.

لیبی اولین کشوری بود که از این منبع استفاده کرد در واقع حتی کشف این منابع خدادادی نیز کاملا اتفاقی بود به گونه ای که اولین بار در سال ۱۹۵۳ و در حین حفاری های نفتی کشف شد که در همان ابتدا و پس از انجام تحقیقات و مطالعات کارشناسی حجم این مخزن عظیم آب زیرزمینی در حدود ۱۵۰ هزار کیلومتر مکعب تخمین زده شده، اردن و عربستان دیگر کشورهای هستند که از این منابع استفاده کرده اند و از آن جهت تامین آب آشامیدنی و حتی کشاورزی بهره جسته اند اما پس از کشف آلاینده های رادیواکتیوی در آبهای این مناطق پروژه استخراج آن متوقف شد البته  وجود مواد رادیواکتیوی در منابع آبی فسیلی بسیار شایع بوده و می­توان با فرآیندهای مربوط به سختی گیری آب این مشکل را حل کرد و بدون هیچ مشکلی از آن استفاده کرد که این فرایند اندکی وقتگیر بوده و هزینه بر است اما بازهم در بسیاری از کشورها چون جمله شمال هند، فلسطین اشغالی، یمن و مصر مطالعات اولیه برای بهره برداری از این آبها آغاز شده است.

ایران نیز با توجه به نیازهای موجود و خشکسالی های یک دهه اخیر به دنبال بهره برداری از آبهای فسیلی است، تیرماه سال 95 بود که پیشنهاد طرح استفاده از آب های ژرف توسط حبیب الله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی به معاون رئیس جمهور در کمیسیون آموزش و تحقیقات ارائه شد تا بر اساس آن مطالعه برای بهره برداری و استفاده از ظرفیت  آب های ژرف در سیستان آغاز شود، برآوردها نشان می دهد که در مناطقی مانند خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف وجود دارد و به طور کلی حفاری هر حلقه چاه اکتشافی در بلوک‌ها، نقاط عمیق و ژرف مناطق ذکر شده به چیزی در حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار به صورت سالانه نیاز دارد.

پس از انجام مطالعات اولیه و برسی گزارش های موجود و موافقت تعدادی از دستگاه های اجرایی با پیشنهاد مربوط به استخراج آب های عمیق ایران که بر اساس مطالعات انجام شده در عمق 500 تا هزار متری سطح زمین قرار دارد، بالاخره بخشنامه ای ویژه با هدف تامین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت تا بهره برداری از این آب ها پایانی بر بی آبی چندین ساله این منطقه از کشورمان باشد.

از آبهای ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی آبی و خشکسالی

در همین رابطه حبیب الله دهمرده چندی پیش در نشست خبری با اصحاب رسانه در سالن کنفرانس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه بهره برداری از آبهای ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی آبی و خشکسالی است، اظهار داشت: حفاری چاه های عمیق برای بهره برداری از آبهای ژرف یا همان آبهای فسیلی در سیستان و بلوچستان یکی از مهمترین رخدادهای چند دهه اخیر در منطقه است و آن را می‌توان سرآغازی برای پایان بخشیدن به مشکلات ناشی از خشکسالی و بی آبی در انبار غله ایران دانست.

وی افزود: برای اولین بار طرح بهره برداری از این آبها را در تیرماه 95 و در نشست اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات با معاون علمی و فناوری رییس جمهور مطرح کردم و بر لزوم توجه ویژه بر آن تاکید کردم.

نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هیرمند در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات انجام شده برای تصویب این طرح ملی در هیئت دولت، بیان کرد: بعد از طرح این موضوع برای برسی بیشتر و روشن شدن ابعاد آن جلسات متعددی با معاون علمی و فناوری رییس جمهور و همکاران ایشان برگزار شد که خوشبختانه پس از چندین جلسه بالاخره این تلاش ها به ثمر نشست و منجر به انعقاد صورت جلسه ای در 28 تیرماه سال 95 شد که همین صورت جلسه نیز زمینه ساز تصویب طرح حفاری و برداشت آب های ژرف در منطقه سیستان شد.

وی ادامه داد: چاه حفر شده در سیستان به آب رسیده و در حال حاضر به طور متوسط در هر ثانیه چیزی در حدود 40لیتر آب از دهانه این چاه خارج می‌شود که جنس ویژه این خاک به دلیل آرتزین بودن موجب شده تا این مقدار آب بدون هیچ دستگاه پمپاژ از چاه ژرف سیستان خارج شود که این خود نوید بخش موفقیت این طرح است.

دهمرده با بیان این مطلب که  این کار برای اولین بار در ایران و بنا بر گفته برخی کارشناسان در خاورمیانه و جهان اجرا شده است، خاطرنشان کرد: این آب از عمقی بیش از 2هزار متر بدون کوچکترین استفاده از پمپ به بیرون می آید و برای اطمینان از سلامت آن نمونه گیری و آزمایشاتی بر روی آن در حال انجام است تا تایید شود که برای شرب و کشاورزی هیچگونه ضرری ندارد.

 وی با تاکید بر اینکه این چاه در حال طی مراحل اولیه خود است، اذعان داشت: برای این که بدون هیچ مشکلی عملیات حفاری ادامه پیدا کند پس از هر چند متر و قبل از ورود به لایه جدید خاک، نمونه گیری های مورد نیاز انجام می‌شود و در آزمایشگاه های تخصصی داخل و خارجی مورد آزمایش و آنالیزهای علمی  قرار می گیرد  تا پس از تایید و گرفتن پاسخ مثبت برای ادامه کار، ورود به عمق بیشتر آغاز می شود و به همین صورت ادامه پیدا میکند.

بهره برداری از آبهای ژرف کاملا علمی است

نماینده مردم  سیستان در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: دستگاه مخصوص حفاری چاه آب ژرف به طور متوسط  در هر ثانیه چیزی در حدود ده متر را حفر می‌کند و در حال حاضر عمق چاه آب ژرف سیستان به حدود دو هزار و 300تا دو هزار و 500متر رسیده است که به اعتقاد من این چاه باید به عمق 4هزار متر برسد.

وی این چاه را الگویی برای طرح های مشابه در کشور دانست و گفت: در این زمینه گلایه های هایی هم داریم که باید به آن توجه شود چراکه ما در حال حاضر اعتباری بالغ بر 150میلیارد ریال در دست داریم و از سوی دیگر نیز به این دلیل برای رسیدن به عمق 4هزار متری اصرار دارم که این چاه به عنوان اولین چاه ژرف ایران شناخته شده و می‌تواند الگویی مناسب برای دیگر چاه هایی که در آینده قرار است در دیگر نقاط استان و کشور حفر شود باشد.

دهمرده با اشاره به مشکلات پیش روی این طرح، بیان کرد: ما از سابقه زمین شناسی منطقه هیچ اطلاع  درستی در دست نداشتیم و تنها برخی کارشناسان اعتقاد داشتند که تنها 500متر رسوب در منطقه سیستان وجود دارد و بی تردید همین عامل نیز موجب شد تا تمام معادلات و برنامه ریزی هایی که پیش از آغاز کار داشتیم بهم بریزد، یا اینکه در عمق دو هزار متری زمین ناگهان به سنگهایی با قطر 20سانتیمتر برخورد کرده ایم که به عقیده کارشناسان زمین شناسی علت وجود آن در این عمق از خاک تنها می‌تواند نتیجه وجود دریای آبی در گذشته دور این منطقه باشد.

وی خاطرنشان کرد: در آغاز راه ما هیچ علم و دانشی از حفر چاه های آب ژرف نداشتیم و برای همین نیز با استفاده از نیروهای بومی و کمک گیری از توان فرانسوی ها و روسها این عملیات را آغاز کردیم.

 عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در پایان با تاکید بر اینکه پس از بهره برداری از آبهای ژرف دیگر نگران بی آبی نخواهیم بود، تصریح کرد: چیزی که باید به آن توجه داشت این حقیقت است که واحد آبهای ژرف برخلاف آبهای چاه نیمه که بر اساس میلیون متر مکعب سنجیده می‌شود بر پایه میلیارد متر مکعب مشخص می شود که این خود گویای حجم بسیار زیاد این آبهاست و با اجرای این چاه دیگر با تغییری اساسی روبه رو خواهیم شد به گونه ای که هزینه آب به شدن افت پیدا خواهد کرد و اگر در کنار این طرح ملی بتوانیم طرح انتقال آب از دریای عمان را نیز اجرایی کنیم دیگر چیزی به عنوان بی آبی در این منطقه وجود نخواهد داشت.

 
انتهای پیام/