امید پودینه در گفت و گو با خبرنگار
اوشیدا ابراز کرد: کشاورزی حفاظتی (بی خاک ورزی یا کم خاک ورزی ) سبب کشاورزی پایدارتر و با اطمینان بیشتر در راستای افزایش عملکرد در واحد سطح در استان سیستان و بلوچستان و مخصوصا با توجه به کمبودهای آبی و تغذیه ای (مواد و عناصر غذائی ) مناسب رشد بهتر و بیشتر و کمک کننده در افزایش عملکردها در منطقه خاص سیستان است.
محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان ادامه داد: با اجرایی شدن طرح انتقال آب با لوله در منطقه و رسیدن آب به صورت صاف (چون در چاه نیمه ها قطعا املاح ته نشین می شوند ) و آب در لوله ها بدون املاح سر مزارع کشاورزان سیستانی خواهد رفت و نیاز زیادی برای تامین مواد غذائی در کشت های مزارع دیده خواهد شد و لازمه داشتن عملکرد مناسب در کشاورزی با این نوع آبیاری ها تامین و به صورت طبیعی تر مواد غذایی و نیازهای مواد آلی برای گیاه می باشد چون طبیعتا کودهای شیمیایی هم به صرفه نیست و هم سلامت را در جوامع مختلف به خطر خواهد انداخت و قطع به یقین کشاورزی حفاظتی یکی از بهترین و مهم ترین های مرتفع کننده این معضلات می باشد.
پودینه با بیان اینکه کشاورزی حفاظتی لازمه منطقه سیستان است، تاکید کرد: عمليات خاك‌ورزي در بیشتر نقاط ایران اسلامی و به ویژهرسیستان و بلوچستان به وسيله گاوآهن برگرداندار و بدون وجود بقاياي گياهي انجام مي‌گیرد.
وی اظهار کرد: به كارگيري گاوآهن برگرداندار در كشاورزي ايران با ورود تراكتور در دهه ۴۰ خورشيدي به تدريج مرسوم و همچنان به عنوان رايجترين وسيله مورد استفاده كشاورزان می باشد، توانايي اين گاوآهن در برگرداندن خاک، شخم این وسيله را به گونه هاي چشمگير از بقيه گاوآهن‌ها متمايز ساخته است.
محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان بیان کرد: اين قابليت امکان دفن بقاياي گياهي را در عمقي پايين‌تر از عمق بستر بذر فراهم و با زير و رو کردن خاک، هوا دهي و مخلوط شدن مواد غذايي با لايه توسعه ريشه را امکان پذير مي‌سازد؛ همچنین برگرداندن خاک همچنين با دفن بذور علفهاي هرز تاثير به سزايي در کاهش جمعيت علفهاي هرز در کشت محصول بعدي اجرا می‌کند.
وی عنوان کرد: با وجود همه مزايايي که گاوآهن برگرداندار نسبت به بقیه گاوآهن‌ها دارد ولي استفاده دائمی از آن مخصوصا در مناطق خشک مشکلاتي را همراه خواهد داشت و دارد؛ این مشکلات در بسياري از مواقع بر مزایای آن پيشي گرفته و لزوم استفاده مداوم آن را با مشکل مواجه ساخته است.
پودینه اضافه کرد: در وضعیت بی آبی های موجود و کمبود عناصر غذائی که در مزارع اتفاق افتاده و دارد میفتد، ایجاب می کند تا کشاورزان ضمن شناخت بیشتر با روش های دیگر خاک ورزی، معايب خاك‌ورزي مرسوم در مناطق خشک را نیز مطلع و از نتایج هر دو آنها آگاهی بیشتری پیدا کنند.
این محقق اذعان کرد: یکی از بدترین روش هایی که متاسفانه در خیلی از نقاط سیستان هم گاهی دیده می شده و شاید هنوز هم باور مردم باشد سوزاندن بقایای با ارزشی است که در زمین زراعی وجود دارد با تصور از بین بردن بیماری های و یا آفات یا علف های هرز که بسیار عمل ناشایستی است و حتی برخی کشورها برای این عمل مجازات در نظر گرفته اند و قانون قضایی برای محاکمه افرادی دارند که این عمل را صورت دهند.
پودینه ادامه داد: از جمله مشكلات عمده ای که در خاکورزی های مرسوم در اثر استفاده از گاو‌آهن‌برگردان‌دار در مزارع افزون شده و ایجاد می شود که در این راستا می توان به مواردی از قبیل كلوخه‌اي‌شدن خاك، نياز به وقت و انرژي زياد، هزينه زياد، تخريب ساختمان خاك، به هم‌زدن تسطيح زمين، مصرف زياد آب، فرسايش بادي و آبي، كاهش مواد آلي خاك و آلودگي هوا ناشي از سوزاندن بقاياي گياهي، ایجاد لایه سخت در کفه شخم و مواردی در این راستای، را به آن اشاره و عنوان کرد، که در عملکرد و تولیدات کشاورزی بسیار حائز اهمیت می باشند.
محقق سیستانی تاکید کرد: در خاك‌ورزي حفاظتي كاهش شدت عمليات خاك‌ورزي و مديريت بقاياي گياهي موجود در سطح خاک از اهداف اصلی مي‌باشد و برای كم‌كردن شدت عمليات خاك‌ورزي، كاهش عمق شخم و يا سست و لق‌كردن خاك بدون زیر و رو (برگرداندن) کردن آن، خاك‌ورزي حفاظتي محسوب مي‌شود.
پودینه اظهار کرد: در اين سيستم پس‌مانده‌هاي محصول قبلي تماماً يا قسمتي از آن (حداقل ۳۰ درصد) در سطح يا نزديك سطح خاك نگهداري مي‌شود حفظ بقاياي گياهي در سطح يا نزديك سطح خاك در روش‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي باعث حفظ رطوبت خاک، جلوگيري از شستشوي ذرات خاك بر اثر ضــربات باران در اراضی شیب دار و كاهش فرسايش آبي می‌شود، همچنين كاهش شدت برهم‌زدن خاك در سيستم خاك‌ورزي حفاظتي از خردشدن و جابجايي زياد ذرات خاك و پودرشدن آن جلوگيري كرده و باعث كاهش فرسايش بادي می‌شود.
وی بیان کرد: خاك‌ورزي حفاظتي از دهه ۱۹۴۰ در اروپا و آمريكا به عنوان يك سيستم جايگزين گاوآهن برگرداندار، به علت خشکسالی‌های به وجود آمده و به منظور جلوگيري از فرسايش آبي و بادي مورد توجه قرار گرفت و كشاورزي بدون شخم براي اولين بار معرفي شد، علاوه بر حفظ و نگهداري منابع آب و خاك، سلامتي مواد غذايي، حفظ طبيعت و محيط زيست از موارد دیگری است که در شرايط كنوني توجه كشورهاي پيشرفته را در استفاده از سيستمهاي خاك‌ورزي حفاظتي به خود معطوف داشته است.
پودینه با بیان اینکه روش‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي دو روش متداول در خاك‌ورزي حفاظتي است، تصریح کرد: در روش كم‌خاك‌ورزي عملیات بر حسب نوع گیاه و میزان بقایای محصول قبلی تا عمـــق کــافی(۱۵-۸ سانتی متر) برای قرار دادن کود و بذر و مخلوط کردن بقایا با لایه سطحی انجام می گیرد همچنین در روش بي‌خاك‌ورزي هیچ نوع عملیات خاک ورزی صورت نمی‌پذیرد و تنها ماشین کاشت كود و بذر را باحداقل به هم خوردگي در خاك قرارمی دهد.
وی با عنوان اینکه در روش بي‌خاك‌ورزي بقاياي گياهي در سطح خاك(روی خاک) رها می شوند، تاکید کرد: در روش های خاک ورزی حفاظتی در مناطق مختلف دنیا با توجه به شرایط خاک و اقلیم هر منطقه بومی شده و از مزایای ویژه ای که برای آن منطقه دارد استفاده می شود.
محقق سیستانی در ادامه به مزاياي خاك‌ورزي حفاظتي در منطقه سیستان و اقالیم مشابه اشاره و ابراز کرد: يكي از مشخصات آب و هوای مناطقی به مانند سیستان، پايين بودن رطوبت نسبي هوا مي‌باشد؛ پايين‌بودن رطوبت موجود در هوا ، موجب افزايش شدت تبخير و تعرق و در نتيجه افزايش آب مورد نياز گياهان مي‌شود بنابراین يكي از راههاي كاهش تبخير، قبل از سایه انداختن کامل گیاه اصلی پوشش خاک با بقایای گیاهی حاصل از محصول قبلی می‌باشد.
پودینه ادامه داد: حفظ بقاياي گياهي در سطح يا نزديك سطح خاك با عمليات بي‌خاك‌ورزي يا كم‌خاك‌ورزي باعث كاهش تبخير از سطح خاك می‌شود که از طريق كاهش درجه حرارت، جلوگيري از انتشار بخار آب و كاهش سرعت باد در سطح تماس خاك با هوا صورت مي‌گیرد؛ همچنین وجود بقايا در سطح خاك می تواند حدود ۳۴ تا ۵۰ درصد تبخیر از سطح خاک را کاهش دهد بنابراین با حفظ بقاياي گياهي در سطح يا نزديك سطح خاك می‌توان در مناطق خشک به خصوص در فصل تابستان دور آبياري را افزايش داد.
وی عنوان کرد: يكي از عوامل محيطي موثر بر سبزشدن و رشد و نمو گياهان زراعي در روش بي‌خاك‌ورزي يا كم‌خاك‌ورزي درجه حرارت خاك مي‌باشد، هواي معمولاً صاف مناطق خشك باعث دريافت حداكثر گرمای خورشيد در روز و دفع سريع گرما در شب مي‌شود بنابراین میزان اين تغييرات در فصل تابستان گاهاً به ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتيگراد مي‌رسد.
محقق سیستانی اذعان کرد: مديريت بقاياي گياهي با خاك‌ورزي حفاظتي در تعديل درجه حرارت در مناطق خشك كمك مي‌كند، بقاياي سطحي به عنوان عايق هاي حرارتي عمل مي‌کنند که به دلیل انعکاس نور، کاهش تبخير و کاهش تماس باد با سطح خاک است؛ همچنین در بهار در مناطق خشک که هوا رو به گرم شدن است، وجود بقایا در سطح یا نزدیک سطح خاک سبب کاهش متوسط دماي خاک در تمام عمقها مي‌شود.
پودینه اضافه کرد: از طرف ديگر ، با سرد شدن خاک (در پاييز) وجود بقاياي گياهي، خاک را گرمتر از خاک بدون پوشش نگه مي دارد بنابراین می‌توان از اين پديده در سبزكردن بذوري مانند پياز، در فصل پاييز كه در روش رايج براي سبزكردن آن مقادير زيادي شن مصرف مي‌شود استفاده کرد.
وی افزود: براي استفاده از شن دلايل گوناگون نظير جلوگيري از سله بستن خاك، حفظ رطوبت خاك، جذب حرارت و گرم‌كردن خاك توسط كشاورزان بيان مي‌شود حفظ بقاياي گياهي در سطح نیز می توانداین شرايط را ایجاد کرده و مانند شن عمل و از مصرف بي رويه شن در مزارع جلوگيري می کند.
محقق سیستانی ابراز کرد: يكي از مشخصات خاك‌هاي مناطقی مثل سیستان فقيربودن خاك اين منطقه از مواد آلي مي‌باشد؛ كشاورزان بقاياي گياهي را از مزرعه خارج كرده و برای مصارف دامی خود مي‌سوزانند؛ سوزاندن بقاياي گياهي هرچند روشي ارزان، سريع و آسان بوده و كنترل علفهاي هرز، آفات و بيماريها را امكان‌پذير مي‌سازد اما در مجموع بسیار کار ناشایستی در مزارع است که متاسفانه تا همین اواخر نیز این کار صورت می گرفت ليكن باعث فقيرشدن خاك‌هاي مناطق خشك از مواد آلي شده است بنابراین مديريت بقاياي گياهي، از روش‌هاي اصلاح و حاصلخيزي خاك مي‌باشد.
پودینه ادامه داد: مديريت بقاياي گياهي، با خاك‌ورزي حفاظتي ميسر است، حفظ بقاياي گياهي در سطح يا نزديك سطح خاك در روش‌هاي بي‌خاك‌ورزي وكم‌خاك‌ورزي مقدار كربن آلي، ساختمان خاك و جمعيت كرمهاي خاكي را نسبت به سوزاندن بقاياي گياهي بهبود مي‌بخشد.
انتهای پیام
