داخلی آرشيو خبر صفحه فرهنگی
امتیاز مثبت 
۱۱
 
سیستان و بلوچستان، مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین
کد مطلب: ۲۳
تاریخ انتشار:دوشنبه ۱ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۰۹:۳۰
سیستان و بلوچستان سرزمین اساطیری و اسطوره ها، مهد افسانه ها و داستان های زاییده خیال نازپرورده شاعران و نویسندگان بزرگ تاریخ ایران است، میراثی یادگار از مردمی هوشمند، نازك خیال كه دلشان هم آغوش نسیم و خیالشان به سبكی پر افسانه هاست.
سیستان و بلوچستان، مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین
پایگاه خبری تحلیلی اوشیدا،تاریخ سیستان و بلوچستان با اسطوره آغاز می شود و بنیانش بر پایه افسانه و واقعیت استوار است به طوری كه فردوسی شیرین سخن پیشینه كهن این سرزمین و شجاعت مردمان آن را در شاهنامه اش به رشته نظم درآورده است.

سیستان نام خود را از سكاها كه مردمی از اقوام هند و اروپایی بودند و به گواهی سالنامه‌های چینی در ناحیه‌ای از شرق ایران سكونت داشتند، گرفته كه بعدا به سكستان و سرانجام به سیستان تغییر یافته است.

در كتاب زرتشت آمده است كه سیستان یازدهمین سرزمین آفریده توسط اهورامزدا و به گواهی شاهنامه زادگاه كیقباد، كیكاووس و رستم دستان است، این سرزمین كه قدمتی بیش از پنج هزار سال دارد در طول تاریخ دستخوش تحولات سیاسی و اجتماعی متعددی شده است.

در تاریخ هرجا سخن از سیستان به میان آمده، از بلوچستان نیز یاد شده و در كتیبه های بیستون عهد داریوش، بلوچستان كشور میكی ها خوانده شده است.

فردوسی توس در شاهنامه به قوم بلوچ اشاره دارد و مردان این قوم را بارها در لشكریان كیخسرو به شجاعت و مردانگی ستوده و در جای دیگر، اتحاد بلوچ ها را با اقوام گیلانی و جنگ آنان با انوشیروان را به زیبایی سروده است.

جای جای سرزمین وسیع سیستان و بلوچستان از شهر سوخته سیستان تا قلعه پرتغالی های بلوچستان نمادی از تاریخ كهن این خطه است كه مجموعه ای از یادمان های تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم از دورترین دوران تاریخ ( دوران پارینه سنگی، پادشاهان اشكانی و هخامنشی) تا عصر حاضر را در خود حفظ كرده است.

به گواهی تاریخ، اولین و بزرگترین استقرار شهرنشینی در شرق فلات ایران مربوط به 'شهر سوخته' سیستان بوده كه با پنج هزار سال قدمت و 151 هكتار وسعت، شناسنامه پرافتخار سیستانیان را به منصه ظهور می رساند.

مورخان شهر سوخته را نخستین شهر جهان می دانند، وجود برخی آثار مكشوفه آن از جمله چشم مصنوعی و قطعاتی از وسایل صنعتی بیانگر پیشرفت مردم این خطه در علم و صنعت در حدود سه هزار سال قبل از میلاد است.

بنای 'كوه خواجه' سیستان با معماری زیبای خود از بزرگترین بناهای خشتی پیش از اسلام است كه در بین غیرمسلمانان بویژه مسیحیان به علت حضور سه 'مغ' و راهب مسیحی كه در انجیل 'متی' از آن نام برده شده و داستانی خواندنی دارد، شهرت یافته است.

وجود قلعه های 'بمپور، ناصری، سب، كنت، سرباز، نیشكهر و حیدرآباد' در منطقه بلوچستان كه قدمتی بیش از هزار سال دارند، معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی ایرانیان را به نمایش می گذارند.

به گفته مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان، از مجموع چند هزار اثر تاریخی و باستانی استان، یك هزار و 650 مورد آن در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.

'حسنعلی شهركی' اظهار داشت: اكنون 12 موزه در سیستان و بلوچستان محل نمایش یادمان های تاریخی و آثار باستانی و فرهنگی این دیار است.

به گفته وی، پارچه های كشف شده و چشم مصنوعی از شهر سوخته زابل نه تنها بر قدمت چند هزار ساله این دیار صحه گذاشت بلكه از تمدن، پیشرفت علم پزشكی و مدنیت ایران زمین در سه تا پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح حكایت دارد.

از شمال تا جنوب سیستان و بلوچستان، آثار و اشیای تاریخی منطقه در موزه هر شهرستان كه می‌ تواند پشتوانه‌ای از فرهنگ، ملیت، مدنیت، و عظمت ملی و قومی باشد به نمایش گذاشته شده است.

صنایع دستی منحصر به فرد خطه سیستان و بلوچستان نمونه ای از آثار به جا مانده از تمدن های گذشته منطقه است كه هنرمند نقش جان و دل را بر پارچه و سفال می زند.

رهاورد اهتمام مردان و زنان این دیار برای تامین معیشت خود، هنری ممتاز و ارزنده از سرزمین كهن سیستان و بلوچستان است كه پیوند تنگاتنگ این آثار با زندگی روزمره مردم، آنها را از سایر هنرهای ایرانی متمایز كرده است.

نگاهی دقیق به نقوش به كاررفته در آثار هنری مردم این دیار، پیوند عمیق لحظه ها، باورها و قصه های مردانگی و غیرتمندی گذشتگان را طی قرنهای متمادی در شكل گیری تمدن این منطقه را به منصه ظهور می رساند.

عمده ترین هنرهای سنتی و دستی سیستان و بلوچستان، 'پشتی، گلیم، قالی بافی، سیاه دوزی، سكه و آیینه دوزی، سوزن دوزی بلوچی، خامه دوزی، پریوار دوزی، حصیربافی، پرده بافی، سیاه چادر بافی، سفالگری، جواهر سازی، آویزدیواری از نوع اسفند، تولید ابزارآلات موسیقی، توتن و لنج سازی' است.

سیستان سرزمین خداوندگاران شاهنامه و تمدن های كهن پارسی و بلوچستان سرزمین افسانه های عاشقانه و حماسه های ماندگار، مهد فرهنگ و ادب ایران، خاستگاه افسانه و حماسه است كه لاجرم به سرانگشت هنر و به نوای افسون مردمانش به زبان موسیقی بیان شده است.

موسیقی سنتی و بومی سیستان و بلوچستان، با آواهای آشنا و برآمده از فرهنگ و مذهب این دیار و با سازهایی برگرفته از نیاز طبع درون و دست یافته های طبیعت بیرون كه در دل، كهن داستان های حماسی و عاشقانه را به ترنمی نهفته دارد، آنگاه كه به نایی حزین و زخم زخمه تارهای اندیشه های دور رو می نمایاند، هر نیوشنده ای را به عوالمی ناشناخته و رویاگونه می برد.

از روزگاران گذشته تاكنون از میان دستان مردمان این سرزمین، آهنگ موج دریا، زمزمه نسیم باد، ترنم باران و چهچهه پرندگان با ابزاری چون 'قیچك، تنبورگ، بینجو و دهل' می خروشیده و موسیقی زبان گویای غمها، شادیها، آیین ها، افسانه ها و نبردهای قوم بلوچ با متجاوزان بوده است.

میراث فرهنگی هر كشور بازتاب دانش، فرهنگ، خلاقیت، نبوغ و تلاش مردمان آن سرزمین و سند پرافتخار سهم یك ملت در پیشرفت تمدن سرزمین است و در گذر تاریخ پیشرفت از آن ملتی بوده كه با ارج نهادن به میراث فرهنگی خود و تجربه اندوزی از شكست ها و توفیقات گذشته، تهدیدات را به فرصت تبدیل كرده و سهم عمده ای از تحولات جهان را از آن خود نمایند.

عكس: موزه منطقه ای جنوب شرق كشور - زاهدان، برخی آثار اكتشافی از شهر سوخته زابل

از: میترا عبداللهی
Share/Save/Bookmark
مرجع : خبرگزاری ايرنا
    عکاس :